بذر گلرنگ ( تخم کوشه ) 180 گرمی

دانه کوشه یا همان تخم کوشه یکی از انواع بذر گیاهان دارویی می باشد که دارای خواص فراوانی برای بدن انسان است. از دانه کوشه روغنی تهیه می کنند که در درمان نفخ، قولنج معده و… استفاده می شود. با ما در این صفحه از عطاری آنلاین اصفهان همراه باشید تمامی موارد دانه کوشه ، از خواص تا عوارض آن را بررسی کنیم. :) 

دانه کوشه | عطاری آنلاین مجتبی محقق

تخم کوشه چیست ؟

تخم کوشه ( دانه کوشه ) برگرفته ازگیاهی حدودا یک ساله با ارتفاع ۶۰ سانتی متر که این گیاه دارای ساقه ای راست، انشعاب دار و زرد است. همچنین دارای برگ هایی نوک تیز و موج دار که به خار های ظریفی ختم می شود. انتهای ساقه ها گل دهنده است که گل های آن زرد رنگ و به شکل لوله ایی است. گیاه کوشه دارای میوه ایی فندق مانند و سفید رنگ می باشد که بالای میوه ها تارهای نازکی وجود دارند. بعلاوه گیاهی بوته ایی مانند است که از تبار کاسنی می باشد که اغلب مردم از ریشه، گیاه و روغن تخم کوشه استفاده میکنند.

نام های دیگر تخم کوشه

تخم گلرنگ ، تخم کافشه ، دانه کوشه یا تخم کوشه نام هایی است که به فارسی به این گیاه تعلق گرفته است و نام هایی از قبیل عصفر ، احریض ، قرطم ، کاجیر و کاجر که در زبان عربی به این گیاه می گویند. همچنین این گیاه نام هایی همچون جب العصفر و بذر الاحریض در کتب طب سنتی دارد.

طبع تخم کوشه

بر اساس تحقیاقت پزشکان سنتی، دانه کوشه دارای طبعی گرم است و همچنین دارای ترکیباتی نظیر کارتامین، ایزوکارتامین، سافلاوریلو، پروتئین و روغن ثابت شامل کارتامیک اسید، اولئیک اسید، لینولئیک اسید، استاریک اسید و پالمیتیک اسید در می باشد.

خواص دانه کوشه

• برای پاکسازی ریه و اکثر بیماری های سرد ریه میتوان از ترکیب شیره کوشه ، عسل و آب انجیر استفاده کرد که بسیار مفید است. ( مشاوره با پزشک )
• میتوان دانه کوشه را درون آش استفاده کرد زیرا که باعث منضج و تحلیل برنده بلغم خام می‌باشد.
• دانه کوشه ضد نفخ و کم کننده باد های روده است. بعلاوه از روغن این گیاه برای روان کردن شکم نیز میتوان استفاده کرد.
• تخم کوشه باعث برانگیخته شدن شهوت جنسی نیز می شود.
• از تخم کوشه میتوان در وعده های غذایی نیز استفاده کرد به طور مثال می توانیم مغز دانه کوشه را در آبگوشت بریزیم.
• ترکیب مغز دانه کوشه ، بادام و عسل مسهل است.
• تخم کوشه دارای ویتامین های A و E می باشد. خاصیت آنتی اکسیدانی دارد که باعث از بین رفتن رادیکال های آزاد و کاهش ابتلا به بیماری سرطان می شود.
• از تخم کوشه روغنی تهیه می کنند که خواص درمانی زیادی حتی بیشتر از دانه آن دارد. در ادامه با خواص روغن تخم کوشه آشنا می شویم:

تخم کوشه | عطاری آنلاین مجتبی محقق

روغن تخم کوشه و مراقبت از سلامت قلب

روغن گیاه کوشه یکی از بهترین منابع اسید های چرب امگا 6 است که به حفظ تعادل سالم کلسترول در بدن کمک می کند و باعث کم شدن احتمال ابتلا به آترواسکلروز، حمله قلبی و سکته مغزی می شود. از روغن دانه کوشه به جای روغن مصرفی خانگی نیز استفاده می کنند که به عنوان روغن کم ضرر تلقی می شود. همچنین ویتامین های محلول در چربی بدن برای اینکه جذب بدن شوند نیازمند به این چربی هاست؛ این چربی های مفید، باعث افزایش سلامت قلب، تنظیم کننده هرمون ها و تقویت حافظه می شوند.

کاهش وزن و جلوگیری از دیابت با روغن تخم کوشه

روغن دانه کوشه دارای اسید های چرب امگا 6 است که باعث کاهش وزن می شود. مصرف این اسیدها به بدن کمک میکند تا به جای ذخیره چربی ها، آن ها را بسوزانند. با اضافه کردن روغن دانه کوشه به وعده های غذایی می توانید به کاهش وزن خود کمک کنید. همچنین اسید های درون روغن به منظور بالا نرفتن قند خون و جلوگیری از دیابت مفید است.

خواص روغن تخم کوشه برای پوست

گلرنگ به علت دارا بودن اسید لینولئیک برای سلامت پوست مفید است و ارتباطی نزدیک با کیفیت و ظاهر پوست دارد. بر اساس آزمایشات، این اسید برای برطرف کردن منافذ باز پوستی مفید است و باعث کاهش تیرگی پوست می شود. همچنین تقویت کننده سلول های پوستی است. بعلاوه برای کاهش زخم و سایر لکه های پوستی نیز مفید می باشد.

روغن دانه کوشه برای کاهش چین و چروک، اگزما، التهاب و قرمزی پوست بسیار مفید می باشد.

روغن دانه کافشه برای رفع درد و صدای گوش

یکی از مشکلات رایج و معمولی، زنگ زدن درگوش و وزوز گوش است که تقریباً ۱۵ تا ۲۰ درصد از افراد به آن دچار هستند . وزوز گوش نشانه جدیی نیست و معمولاً بیماری حساب نمی شود ولی اگر زیاد اتفاق بیفتد علامت بیماریی مثل کاهش شنوایی و.. است. بنابر این از روغن تخم کوشه می توان برای کاهش درد و صدای گوش استفاده کرد.

کار برد روغن تخم کوشه برای درمان نفخ و قولنج معده

علت اصلی قولنج معده، بسته شدن روده و عبور نکردن مواد غذایی است که می تواند علائم و علل گوناگونی داشته باشد؛ از جمله میتوان به حرارت بالای روده، کندی حرکات روده، مسدود شدن مسیر دفع به علت سردی مزاج و کمبود ترشحات روده اشاره کرد. باتوجه به مطالب بالا از روغن تخم کوشه میتوان برای کاهش درد های یبوست، درمان نفخ و قولنج معده نیز استفاده کرد.

خواص روغن دانه کوشه برای مو

اکثر مردم به ویژه بانوان خواهان داشتن موهایی ضخیم و پر پشت هستند. امروزه مردم جهان از رنگ ها و شامپو های شیمیای و حالت دهنده های مو مصرف زیادی میکنند که باعث آسیب دیدن مو می شود. یکی از راه های مفید فایده در داشتن موهای سالم، استفاده از روغن تخم کوشه است. از قدیم، زنان چینی با ماساژ روغن دانه کوشه موهای خود را سالم  و زیبا نگه می داشتند. این روغن اسید اولئیک فراوانی دارد که برای مو و همچنین پوست سر بسیار مفید است. روغن دانه کوشه گردش خون در پوست را افزایش می دهد و باعث رشد مو و تقویت آن می شود.

موارد استفاده از گیاه کوشه

1. از چسبندگی پلاکت های خون جلوگیری می کند همچنین تقویت کننده قلب می باشد.
2. تسکین دهنده سرفه و تقویت کننده اعصاب است.
3. تنظیم کننده و بر طرف کننده درد های عادت ماهیانه است. همچنین مقوی رحم و قطع کننده ترشحات رحم بعد زایمان است.
4. باعث کم شدن کلسترول و خارج کننده بلغم است. بعلاوه ضد استسقاء ، تسکین دهنده درد های روماتیسمی، درد ارتروز و یرقان است.
5. این گیاه برای مشکلات دستگاه تنفسی، ناباوری و استفراغ‌های خونی نیز مفید است.
6. افزاینده نیروی جنسی و اسپرم است.
7. گیاه گلرنگ مصارف همچون رنگین کردن غذا به جای زعفران را دارد که به  زعفران تقلبی شهرت دارد.

شهرت زعفران تقلبی | عطاری آنلاین مجتبی محقق

عوارض و مضرات تخم کوشه

دانه کوشه همانند تمام بذر ها و گیاهان دارویی ، ضرر هایی را شامل می شود و در بعضی مواقع منع مصرف دارد. به عنوان مثال مادران بارداری که مصرف تخم کوشه و مشتقات آن برای سلامتی جنین مضر و امکان سقط آن وجود دارد. همچنین مادران شیرده نباید از دانه کوشه استفاده کنند.

برخی افراد به بعضی از گیاهان الرژی دارند. اگر فردی به گل همیشه بهار ، آفتابگردان، گل داوودی، و… حساسیت دارد نباید از گلرنگ استفاده کند.

کسانی که دارای زخم معده و یا هموروئید هستند. دانه کوشه برایشان مضر است. چون باعث رقیق شدن خون می شود و لخته شدن و توقف خون ریزی را کند تر میکند.

این گیاه به دلیل این که باعث رقیق شدن خون می شود نباید با داروهای رقیق کننده و ضد انعقاد خون همچون آسپیرین، وارفارین، دیکلوفناک، ناپروکسن، ایبوپروفن و… در یک دوره زمانی استفاد شود.

برای کسانی که نیاز به هر نوع عمل جراحی دارند ممنوعیت مصرفی به مدت دو هفته دارد  چون باعث خونریزی بیش از حد بعد از جراحی می شود.

استفاده از این روغن در برخی افراد ایجاد حساسیت می کند.

عوامل کاهش دهنده مضرات تخم کوشه

برای مصلح و بهتر عمل کردن این گیاه میتوان انسیون را نام برد. همچنین ترکیب این گیاه با شیرینی های طبیعی هم میتواند از مضرات تخم کوشه کم کند.

همچنین بیشتر ببینید در: پنجه مریم | بلادر

کاشت دانه کوشه

خاکی که تخم کوشه نیاز دارد، خاکی بدون کلوخ و مرطوب است. در مناطقی که رطوبت عامل تعیین کننده است، هدف کاشت دانه کوشه باید در مسیر حداکثر مقدار رطوبت خاک باشد. در مناطقی که از نظر اقتصادی می خواهند بهره ببرند، استفاده از شخم مناسب جهت رشد مطلوب ریشه در مناطقی که خاک مناسب ندارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

در زمان خروج گیاهچه نسبت به شوری حساس هستند. با این حال در کل گیاهی است که در مقابل شوری خاک مقاوم است. راه کاری که میتوان از گیاهچه در مقابل شوری محافظت کرد این است که تخم کوشه را باید در محلی حوالی داغ آب کشت کرد. در کشت میتوان از مکانیزاسیون غلات نیز یهره برد و در شخم از گاو آهن قلمی و زیر شکن برای مناطق نفوذ ناپذیر رس استفاده کرد. ( به دلیل عمق ریشه )

ریشه گیاه کوشه

گلرنگ یک ریشه اصلی قوی و مستقیم دارد و دارای قدرت نفوذ پذیری تا عمق دو یا سه متری خاک می باشد. ریشه‌های فرعی این گیاه قادر است تا عمق شصت سانتی متری هم نفوذ کند. تخم کوشه در خاک های متراکم خیلی بهتر میتواند رشد و نفوذ کند. به علتی که عمق ریشه گیاه گلرنگ میتواند رطوبت و مواد غذایی را از عمق خاک جذب کند. عمق ریشه گلرنگ این توانایی را به گیاه می دهد که نسبت به گیاهان دیگر به خشکی مقاوم تر باشد.

گیاه کوشه | عطاری آنلاین مجتبی محقق

ساقه اصلی

ساقه اصلی گیاه ایستاده، استوانه ایی و خشبی است. در رنگ های خاکستری کم رنگ تا سفید و یا مایل به زرد دارای خطوط باریک طولی، توپر، هم پرز دار و هم بدون پرز است.  ساقه در آغاز رویش خودش سبز رنگ است  اما کم کم کمرنگ می‌شود و هنگامی که رسیده شد رنگ آن به سمت قهوه ای می رود.

قطر ساقه

ارتفاع ساقه بستگی به عواملی مانند رقم، رطوبت، حاصلخیزی و شوری خاک دارد. شرایط محیطی و روش کاشت متغیر و بین 45 تا 200 سانتی‌متر در تغییر است. قطر ساقه در اوایل رشد خود ضخیم تر است ولی با رشد گلرنگ، گیاه دارای انشعابات فرعی می شود که باریک تر و پر رنگ تر از ساقه است و در زمان رسیدن ترد و شکننده می شود.

آب مورد نیاز گلرنگ

تخم کوشه به آبیاری در اوایل رشد خود حساس است که باعث بروز بیماری در گلرنگ می شود، برای محافظت از آسیب دیدگی گیاه میتوان از واریته های مقاوم استفاده کرد. همچنین برای بهبود آبیاری کشت میتوان به صورت جوی، پشته و اجتناب از ایستابی آب در هوای گرم نیز استفاده کرد. آبیاری در زمان های جورانه زنی گیاه بعد از کشت، رشد سریع ساقه، شکوفایی غنچه، گلدهی و دانه بندی باید دقت کرد. این تعداد بستگی به زمان، منطقه کشت، نوع رقم، کیفیت خاک و کود مصرفی تا ۱۰ نوبت نیز افزایش پیدا می کند. گلرنگ دارای ریشه عمیق است که توانایی جذب رطوبت تا عمق دو سه متری را به آن میدهد.

مقدار استفاد دانه کوشه

از عوامل مهمی که باید دقت کرد میزان بذر و تراکم مناسب در کشت این گیاه می باشد. زمان کاشت، نوع رقم، عمق کاشت، ساختمان خاک، میزان کود مصرفی و وضعیت آب و هوایی منطقه است. به طور مثال در موقعیت هایی که باد های فصلی از یک سمت می وزد، زراعت با حجم بالا باعث نازکی ساقه ها خواهد شد. پس باید فاصله بوته ها را بیشتر و فاصله ردیف ها را کمتر در نظر گرفت تا بتواند از گیاه در برابر بادهای شدید مراقبت کند و مقاومتش را بالا ببرد. با این کار میزان رطوبت بین بوته ها کم می شود و در نتیجه از شیوع بیماری ها نیز جلوگیری می کنند.

با توجه به موارد بالا و بررسی های انجام شده می توان نتیجه گرفت در زراعت بهاره بهترین میزان بذر مصرفی ۳۰-۲۵ کیلوگرم در هکتار و مناسب ترین فاصله ردیف ها ۴۰-۳۰ سانتی متر و مطلوب فاصله بین بوته ها ۵ سانتی متر می باشد. به دلیل رشد رویشی بالا در ارقام کشت پاییزه اغلب فاصله بین ردیف ها ۵۰ سانتی متر، فاصله بین بوته ها ۵ سانتی متر و میزان بذر مصرفی ۲۵-۲۰ کیلوگرم در نظر می گیرند.

رویش جغرافیایی

گیاه و دانه کوشه بیشتر توانایی رویدن در کشور های آمریکایی و آسیایی و قسمتی از مدیترانه را دارد. در ایران در حوالی دریای خزر، آذربایجان، سمنان، کردستان، لرستان، اصفهان، یزد، کرمان، خراسان شمالی جنوبی و رضوی کاشت می شود.

زمان کاشت دانه کوشه

تاریخ کاشت از طریق تغییر شرایط محیطی در طول فصل رشد گیاه، تأثیر زیادی را بر ارتفاع گیاه می‌گذارد . تأخیر در کاشت دانه کوشه باعث کاهش ارتفاع می شود.

با توجه به آزمایش هایی که برای زمان و مکان کاشت گلرنگ تهیه شده، بهترین تاریخ کاشت گلرنگ در مناطق گرم و نیمه دوم آذرماه است. در مناطق معتدل ایران لاین مناسب صفه کشت بهاره است و رقم گلدشت مناسب کشت پاییزه در مناطق گرم است. مناسب ترین زمان کاشت ارقام بالا در مناطق گرم اواسط تا اواخر آذرماه و برای مناطق معتدل سرد اواخر اسفند ماه تا اوایل فروردین ماه می باشد.

گلرنگ گیاهی است مقاوم ولی در زمان کاشت دانه کوشه نیاز به رسیدگی دارد ولی در کل گیاهی مقاوم شناخته شده است. دانه کوشه نه تنها برای مصارف دارویی انسان مفید است بلکه به عنوان غذا برای پرندگان و دیگر حیوانات استفاده می شود. امروزه کافشه یا همان گلرنگ در ایران نیز کاشت و مصرف می شود.

دانه کوشه برای پرندگان | عطاری آنلاین مجتبی محقق